- عطارمارت
- شهریور 13, 1397
در ادامه سری مقالات درمان بیماری ها بر اساس نسخه های طب سنتی به بیان نسخه های درمانی بیماری سوءهاضمه پرداخته ایم.
آویشن شیرازی: ده گرم آویشن را در چهار لیوان آب جوش دم کنید روزی سه فنجان از آن را بنوشید. توجه داشته باشید که زیاده روی در مصرف آویشن ممکن است اختلالاتی در دستگاه گوارش ایجاد کند.
اگیر ترکی: بیست گرم ساقه زیرزمینی گیاه اگیر ترکی را در چهار لیوان آب جوش دم کنید و از این نوشیدنی روزی دو تا سه فنجان بنوشید. این دارو برای درمان ناراحتی معده و نفخ مؤثر است.
انار: آب یک عدد انار متوسط را با یک قاشق چای خوری عسل مخلوط کنید و بیاشامید. این دارو به خصوص در سوءهاضمه همراه با سرگیجه مؤثر است. همه قسمت های انار مفیدند. اگر دانه های انار را با کمی سنگ نمک و چند دانه فلفل سیاه بکوبید، دارویی مقوی برای معده به دست می آید که مصرف روزانه دو تا سه قاشق چای خوری از آن برای درمان انواع بیماری هایی که به گوارش و سوخت و ساز مربوط اند مفید است.
انگور: مصرف انگورهای فاقد پوست ضخیم و هسته در درمان التهاب معده و روده و سوءهاضمه مفید است اما مصرف انواعی از انگور که هسته و پوست ضخیم دارند ممکن است در برخی افراد ایجاد نفخ و دل درد کند. همچنین، یک ماه رژیم انگور برای رفع ناراحتیهای معده مفید است.
بابونه: ده تا بیست گرم گل بابونه را در چهار لیوان آب جوش به مدت ده تا بیست دقیقه دم کنید و برای رفع نفخ و کمک به هضم غذا، بعد از غذا یک فنجان بنوشید. مصرف طولانی مدت این دم کرده یا محلولهای غلیظ آن زیانبار است.
بادرنجبویه: محرک معده وضد درد معده است و سکسکه را آرام می کند. در بسیاری از مناطق کشور فرانسه از مدتها قبل مرسوم بوده است که برگ های بادرنجبویه را مانند چای در آب جوش دم کنند و هنگام سوءهاضمه بنوشند. برای تهیه چای بادرنجبویه ۲۰ – ۳۰ گرم برگ آن را در چهار لیوان آب جوش دم کنید و روزانه سه الی چهار فنجان بنوشید. عرق بادرنجبویه هم در بازار موجود است که مانند دم کرده آن عمل می کند.
بادیان: بیست گرم دانه بادیان را در چهار لیوان آب جوش به مدت ده دقیقه دم کنید و بعد از هر وعده غذایی یک فنجان از آن بنوشید. افزودن اندکی رازیانه تأثیر آن را بیشتر می کند.
بومادران: ده تا بیست گرم سرشاخه گل دار تازه یا خشک شده گیاه بومادران را در دو لیوان آب جوش دم کنید و روزی سه فنجان از آن بنوشید. عرق بومادران هم در بازار وجود دارد و ضد التهاب و درد و ورم معده است. به خاطر داشته باشید چون دم کرده بومادران به سرعت فاسد و تیره رنگ می شود باید آن را همیشه در مقادیر کم تهیه و به سرعت مصرف کنید.
به لیمو: ده تا بیست گرم برگ گیاه به لیمو را در چهار لیوان آب جوش دم کنید و روزی چند فنجان بنوشید.
پوست پرتقال: پوست پرتقال در درمان انواع بیماری ها به کار می آید. یکی از این بیماری ها سوءهاضمه است. جوشانده پوست پرتقال، اثر اشتها آور دارد و سبب کاهش گاز معده و سهولت هضم می شود.
ترخون: اشتها آور، ضد نفخ، و مقوی معده است و از سبزیجات خوش طعمی است که مصرف آن به همراه غذا به هضم غذا کمک می کند.
جعفری: یک مشت برگ تازه یا خشک شده جعفری را در چهار لیوان آب جوش بریزید و بگذارید چند لحظه بجوشد و سپس ده دقیقه دم کنید. برای هضم غذا، یک تا دو فنجان از آن را پس از صرف غذا میل کنید. اضافه کردن کمی عسل به آن طعم آن را بهتر خواهد کرد.
چهارتخمه: مقدار مساوی از دانه های نعناع، زیره سیاه، رازیانه و گشنیز را با هم مخلوط کنید و بکوبید. ده تا بیست گرم از آن را در لیوان آب جوش دم کنید و برای تحریک معده و رفع نفخ به همراه غذا بعد از آن بنوشید. مخلوط فوق را می توان به جای ادویه در غذاها نیز به کار برد.
خارخاسک: ۳۰ – ۴۰ گرم برگ خارخاسک را در چهار لیوان آب جوش دم کنید و پس از صاف کردن آن، قبل از هر وعده غذا یک فنجان از آن را بنوشید. زیاده روی در مصرف این نوشیدنی مضر است و بهتر است قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنید.
خاکشیر: دانۀ خاکشیر مقوی معده، اشتها آور، و ملین است. ده تا پانزده گرم خاکشیر را پس از پاک کردن در آب بخیسانید و صبح ناشتا به همراه مقداری سکنجبین تهیه شده از عسل بخورید و چند روز متوالی مصرف آن را تکرار کنید.
خرما: ضد یبوست و تقویت کننده دستگاه گوارشی است و از مواد غذایی مناسب برای افرادی است که مشکل سوءهاضمه دارند.
دارچین: مقوی دستگاه هاضمه و ضدنفخ است و ادویه مناسبی برای کاهش نفخ زایی غذاهایی مانند فرنی، شله زرد، و حلیم است. به خاطر داشته باشید که برخی از افراد به مصرف دارچین حساسیت دارند و پس از خوردن آن در دهان و لثه شان زخم هایی ایجاد می شود.
رازک: مقوی معده است و سوءهاضمه را برطرف می کند و امروزه بسیاری از کارشناسان گیاه درمانی آمریکا رازک را برای کمک به هاضمه تجویز می کنند. یک قاشق سوپ خوری رازک تازه را در یک پیمانه آب جوش دم کنید و اندکی پس از صرف غذا بنوشید. این گیاه هورمون زنانه دارد و مردان باید کمتر از آن مصرف کنند.
رازیانه: یک قاشق چای خوری رازیانه را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و رویش را بپوشانید و بگذارید یک شب بماند. روز بعد مایع شفاف آن را صاف کنید و بیاشامید. این ماده برای افراد مستعد سوءهاضمه و کسانی که از صدای شکم ناراحت هستند نیز مفید است . دادن شربت گریپ میکسچر به شیرخواران در واقع ادامه سنت قدیمی مادربزرگ ها در تجویز آب زیره یا رازیانه به منظور کمک به هضم غذا است و حتی امروزه نیز بسیاری از مادران ترجیح می دهند به جای شربت های آماده موجود در بازار، از آب رازیانه که با قطعه ای نبات شیرین شده است استفاده کنند. عرق رازیانه نیز در بازار موجود است و می توان آن را به جای دم کرده رازیانه مصرف کرد.
زردچوبه: بادشکن و مقوی دستگاه گوارش است و عمل هضم را آسان می کند و برای کبد و نیز درد مفاصل بسیار مفید است.
زنجبیل: مقوی معده، ضد نفخ و دل درد است. از مصرف آن به صورت خشک خودداری کنید چون باعث سوزش گلو می شود آن را در چای یا آب جوش بریزید و مصرف کنید. عصاره یک تکه زنجبیل تازه را با یک قاشق چای خوری آب لیموترش مخلوط کنید و برای کاستن از مزه ترشی کمی گرد سنگ نمک به آن بیفزایید و میل کنید.
زیره: زیره سیاه از زیره سبز مؤثرتر است. زیره را بکوبید و به صورت گرد درآورید سپس دو قاشق چای خوری از آن را در یک فنجان آب جوش دم کنید و روزانه سه بار همراه غذاهای اصلی بخورید. عرق زیره نیز در بازار موجود است که تقویت کننده معده و ضد نفخ نوزادان است.
سنجد: مقوی معده و بادشکن است اما زیاده روی در مصرف آن یبوست ایجاد می کند.
سوسنبر (سی سبز) : پانزده گرم برگ خشک سوسنبر را در چهار لیوان آب جوش بریزید و ده دقیقه دم کنید و بعد از غذا یک فنجان بنوشید. برای خوش طعم شدن این نوشیدنی می توانید بنا به ذائقه خود اندکی آب میوه یا عسل یا نبات به آن بیفزایید.
سیاه دانه: بادشکن و ضد نفخ است. افراد سرد مزاج می توانند روزانه حداکثر دو قاشق چای خوری از پودر سیاه دانه و افراد گرم مزاج حداکثر یک قاشق چای خوری از آن را مصرف کنند.
سیر: اشتها آور است و دستگاه هاضمه را ضدعفونی و کمک به هضم غذاهای سنگین می کند. اما مصرف سیر خام برای کسانی که دستگاه هاضمه ضعیفی دارند ممکن است مشکلاتی به وجود آورد.
شاهسپرم (شاهسفرم ) : در آذربایجان و بسیاری مناطق دیگر کشور از عرق این گیاه برای دل درد و ناراحتی های معده و نیز بادشکنی استفاده می شود. اما از آنجایی که عوارض جانبی دارد، این گیاه و فراورده های آن را حتما طبق تجویز پزشک مصرف کنید و از مصرف خودسرانه آن بپرهیزید.
شوید: برای کم کردن نفخ شکم، بیست گرم تخم شوید را با ده گرم زیره سیاه و ده گرم بادیان و پانزده گرم آنیسون (رازیانه رومی) مخلوط کنید و هر بار یک قاشق غذاخوری از آن را همراه با یک لیوان آب بجوشانید و صبح و عصر آن را میل کنید.
عرق چهل گیاه: این محصول در اکثر عطاری ها به فروش می رسد و یکی از بهترین نوشیدنی های گیاهی ضد نفخ و دل درد است اما بهتر است در مصرف آن زیاده روی نشود.
علف ماست: ۱۵۰ گرم سرشاخه گلدار گیاه علف ماست را در دو لیوان آب جوش مخلوط کنید. این مخلوط دردهای معده را تسکین می دهد. از این دم کرده می توانید روزی سه فنجان بنوشید.
فلفل سیاه: گرد فلفل سیاه را کاملا با نبات مذاب (نباتی که در کمی آب داغ حل شده است) مخلوط کنید و به شکل قرص های کوچکی در آورید. مصرف روزی دو یا سه بار و هر بار یک عدد از این قرص ها اثر شگفت انگیزی دارد. روش ساده دیگری برای تهیه قرص ها این است که ابتدا دو قاشق غذاخوری دانه فلفل سیاه را با کمی روغن خوراکی در تابه داغ به ملایمت حرارت دهید، طوری که فلفل نسوزد، سپس این فلفل تفت داده را خوب آسیاب کنید تا گرد نرمی به دست آید. کمی نبات در تابه ذوب کنید و گرد فلفل را به آن اضافه کنید. مخلوط را از روی آتش بردارید و بگذارید تا سفت شود. سپس این مخلوط را به شکل قرص های کوچک درآورید و قرصها را پس از سرد شدن در ظرف در بسته ای نگه دارید. همچنین می توانید یک چهارم قاشق چای خوری گرد فلفل را با آب دوغ رقیق مخلوط کنید و هنگام سوءهاضمه یا سنگین شدن معده بخورید. برای نتیجه بهتر، می توانید به اندازه فلفل، گرد زیره نیز به آب دوغ اضافه کنید.
کلپوره: یک قاشق مرباخوری کلپوره را در دو لیوان آب جوش دم کنید و برای رفع دل دردهای ناشی از سوءهاضمه پس از غذا بنوشید. در برخی نقاط ایران از جمله در کرمان از این گیاه دارویی بسیار استفاده می شود. عرق کلپوره هم در بازار موجود است و مصرف آن تسهیل کننده عمل هضم و ضد نفخ و ترش کردن است.
کنجد: نرم کننده روده ها و تقویت کننده دستگاه هاضمه است. مخلوط کنجد و نبات کوبیده برای درمان سوزش معده و ترش کردن مفید است.
گرد جوارش: این گرد برای تمام مشکلات گوارشی از جمله کمک به هضم غذاهای سنگین، رفع تلخی دهان، کاهش نفخ، و بیماریهای صفراوی تجویز می شود. گرد جوارش را معمولا در منزل تهیه می کنند. این گرد از هفت گیاه درست می شود: سنگ نمک، زنجبیل خشک، فلفل سیاه، زیره سبز، زیره سیاه، فلفل سبز، و پابزی. که به نسبت مساوی با هم مخلوط می شوند. هر یک از اینها به تنهایی روی آتش ملایم تفت داده و آسیا می شود و سپس گرد نرمی از آن تهیه می شود. کمی از این گرد (حداکثر نصف قاشق چای خوری) را با آب عسل یا ماست مخلوط کنید و آن را برای رفع سوءهاضمه مصرف کنید. گفتنی است که این گرد هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مفید است. مخلوط مقدار کمی از این گرد یا عسل داروی بسیار خوبی برای افزایش اشتها در شیرخواران است و به فرایند گوارش کمک می کند. بزرگسالان می توانند نصف تا یک قاشق چای خوری از این گرد را در آب یا ماست یا عسل مخلوط کنند. تنها موردی که در آن نباید از این دارو استفاده کرد زخم معده است.
گز علف و گز خوانساری: ۱۰ گرم از هرکدام را با ۲۰ گرم شکر قرمز و ۲۵۰ گرم آب سیرابی بجوشانید و تا چهل روز عصرانه بخورید.
گشنیز: برگهای گشنیز اشتها آور و هضم کننده غذا و مقوی معده و بادشکن اند. تخم گشنیز هم همین خواص را دارد. اما زیاده روی در خوردن تخم گشنیز مضر و زیانبار است.
گلاب: تقویت کننده دهانه معده است و خوردن آن برای درد معده و روده و دل پیچه مفید است. روزانه بیش از یک فنجان کوچک گلاب مصرف نکنید.
گلابی: معده را تمیز و تقویت میکند و به خروج مواد زاید از روده ها کمک می کند. اگر معده تان حساس است بهتر است از گلابی های کاملا رسیده استفاده کنید و قبل از خوردن، آن را پوست بکنید و بعد از خوردن آن تا مدتی آب ننوشید.
گلپر: گلپر ضد نفخ است و به رفع سوءهاضمه کمک می کند، به همین سبب از زمانهای قدیم گلپر کوبیده شده را با برخی از مواد غذایی نفخ زا از قبیل انار، سیب زمینی پخته و باقلای پخته مصرف می کرده اند.
گل سرخ: خوردن مربای گل سرخ، که به گل محمدی معروف است، کمک به عمل هضم می کند. برای تشدید این اثر می توانید هنگام تهیه مربای گل سرخ مقداری گلاب به آن بیفزایید. همچنین، ۳۰ گرم گلبرگ های گل سرخ خشک شده را دم کنید و آب آن را بخورید. علاوه بر اینکه مسهل خوبی است برای درد سینه و گلو و بیماری های دیگر به کار می رود.
مرزنگوش: یک قاشق مرباخوری از گیاه خشک مرزنگوش را ده دقیقه در یک لیوان آب جوش دم کنید و هر روز دو تا سه فنجان از آن را برای تقویت معده بنوشید.
مرزه: از سبزیجات معروف ضد نفخ و ضد سوءهاضمه است و اگر حبوبات و غذاهای نفخ آور را همراه مرزه استفاده کنید از نفخ زایی آنان به شدت کاسته خواهد شد. برای تهیه چای مرزه حدود پنج گرم برگ خشک مرزه را در یک لیوان آب جوش دم کنید و بعد از غذا بنوشید. عرق مرزه هم در بازار موجود است.
منبع: کتاب دستگاه گوارش، گیاه درمانی و تغذیه مناسب نوشته دکتر محمد دریایی