خواص عسل به طور کامل + باورهای غلط در مورد عسل

در طول تاریخ همواره خواص عسل و فواید آن برای سلامتی بدن انسان و  تاثیرات دارویی و درمانی متعدد آن مورد توجه پژوهشگران بوده است. این ماده مغذی مربوط به کشور خاصی نبوده و در تمام نقاط جهان به طور گسترده با اهداف غذایی، دارویی و درمانی تولید و عرضه می شود و در حجم زیاد مورد استقبال مردم قرار می گیرد. همچنین از مزایای عسل برای پوست، مو و زیبایی نیز نباید غافل شد چرا که عسل برای مصارف آرایشی بهداشتی نیز در حجم وسیع به کار می رود. در این مقاله قصد داریم به طور خلاصه به فواید عسل و خاصیت های آن برای بدن انسان بپردازیم. در ابتدا توضیحات مختصری پیرامون ماهیت عسل خواهیم داشت.

خواص عسل و باورهای غلط پیرامون آن

عسل شیرین کننده ای مغذی و طبیعی است که هم یک منبع سرشار از انرژی و هم یک داروی باستانی به شمار می رود. محققان با استناد به  آثار عسل در نقاشی های حکاکی شده توسط انسان های نخستین در غارها، قدمت استفاده از آن را 8000 سال تخمین زده اند.

ضمن اینکه بیشتر از 5000 سال است که عسل در پزشکی نیز به کمک بشر آمده است. با این وجود از گذشته تاکنون باورهای غلطی در اذهان مردم شکل گرفته که بیشتر آنها اساس علمی نداشته و صرفا اظهارنظری است که سینه به سینه منتقل شده است.

یکی از این باورها، کیفیت عسل را به غلظت بالای آن مرتبط می داند. طبیعی است که متغیرهای متعددی ممکن است بر غلظت عسل موثر باشند که یکی از آنها دمای محیط است. عسل در دمای بالا رقیق تر و در دمای پایین غلیظ تر به نظر می آید. به همین علت زمستانها بیشتر شاهد سفت تر شدن عسل در میز صبحانه هستیم.

یکی دیگر از این باورها رنگ عسل است. بسیاری از مردم معتقدند عسل پررنگ تر کیفیت بهتری دارد. اما شرایط نگهداری عسل، زمان تولید آن، گیاه استفاده شده و منطقه ای که زنبور در آنجا به تولید شهد می پردازد تنها چند مورد از عوامل موثر بر رنگ عسل محسوب می شوند و به طور کلی بین مرغوبیت عسل و رنگ آن رابطه معناداری وجود ندارد.

عسل های روشن تر طعم مطبوع تری دارند و عسل های کهربا دارای طعم متوسط تری هستند. شکرک زدن عسل نیز ممکن است بسیاری از افراد را در مورد کیفیت عسل به اشتباه اندازد. این باور که عسل تقلبی شکرک می زند پایه علمی ندارد. در درجه هوای محیط در بسیاری از مناطق معتدل عسل به این شکل در می آید. البته ذکر این نکته نیز مهم است که در زمان شکرک زدن، به علت آزادسازی مولکول های آب، خطر تخمیر عسل افزایش می یابد.

عوامل موثر ترکیب عسل 

در عسل، این شیرین کننده طبیعی و خدادادی، مواد مغذی فراوانی وجود دارد که تمامی آنها برای سلامتی بدن انسان نقش بسزایی دارند. هرچند نوع گل هایی که زنبور از آن برای تولید شهد استفاده می کند و همچنین متغیرهای دیگری همچون شرایط آب و هوایی منطقه بر شکل، رنگ، طعم و ترکیب عسل موثرند اما با این وجود محققان بالغ بر 300 ماده موثر در عسل یافته اند که تاثیرات مثبت آن بر بدن انسان مشهود است. غنی بودن عسل از ویتامین ها و مواد معدنی نیز به عواملی همچون میزان گرده های موجود در عسل بستگی دارد.

چند نوع عسل داریم؟

به تعداد گل هایی که از شهد آنها برای تولید عسل استفاده می شود، عسل وجود دارد. حتی در مواردی عسلی که از یک گل به دست می آید با عسل همان گل در منطقه دیگر متفاوت است. این تفاوت به دلایل مختلفی مثل میزان بارندگی، رطبوت هوا، دمای هوای منطقه و… برمی گردد. حدود 300 نوع عسل در جهان شناخته شده است. برخی تعداد انواع عسل در ایران را 20 نوع دانسته اند. از انواع مختلف عسل می توان به عسل آویشن، عسل کُنار، عسل مرکبات، عسل گزنه، عسل یونجه، عسل گشنیز، عسل چهل گیاه و … اشاره کرد.

مهمترین خواص عسل برای بدن انسان چیست؟

عسل یک ابرغذای شیرین و پرخاصیت است که ویژگی های تقویت کننده سلامتی در داخل و خارج از بدن را به کلی داراست. فواید پرشماری برای عسل شناخته شده است. عسل به تقویت انرژی بدن کمک می کند و نقش موثری در تقویت حافظه دارد. سازمان جهانی بهداشت عسل را داروی طبیعی ضدسرفه معرفی کرده است. افزایش میل جنسی و تقویت سیستم ایمنی بدن از دیگر خاصیت های این منبع غنی غذایی معرفی شده است. برخی از فایده های عسل را در ادامه با هم مرور می کنیم؛

خواص عسل برای بدن انسان

خاصیت آنتی باکتریایی :

خاصیت آنتی باکتریایی عسل صرفا به نابود کردن باکتری های بدن انسان محدود نمی شود، بلکه عسل می تواند شرایط رشد باکتری ها را از بین برده و از تکثیر آنها نیز جلوگیری کند.

ضد آلرژی :

در این مورد اظهارنظرهای ضد و نقیضی وجود دارد. برخی مطالعات عسل را یک ماده آلرژیک معرفی کرده اند و وجود گرده های گل که در عسل های محلی بیشتر یافت می شود را یک عامل ایجاد حساسیت دانسته اند. در این یافته ها به کسانی که به زنبور یا گرده گل حساسیت دارند توصیه شده در مصرف عسل مراقبت کنند. مطالعات دیگری نیز وجود دارد که وجود مقدار کمی گرده در عسل را جهت درمان حساسیت مفید تشخیص داده است. طبق نظر این محققان مقادیر کم گرده در عسل به عنوان یک واکسن طبیعی می تواند با تحریک سیستم ایمنی بدن، آلرژی را کاهش دهد. این محققان به افراد دارای آلرژی، توصیه کرده اند که که برای رفع حساسیت، عسل محلی منطقه خود را مصرف کنند.

درمان دیابت:

بعضی از مطالعات مصرف عسل را در کاهش خطر ابتلا به دیابت موثر دانسته اند. البته بهتر است افراد مبتلا دیابت در مصرف عسل احتیاط بیشتری را اعمال کنند. به طور کلی توصیه می شود کسانی که دارای هرگونه مشکل قندخون هستند در مورد استفاده از عسل با پزشک متخصص خود مشورت کنند. زیرا هرچند در مطالعات حیوانی، عسل باعث کاهش قند خون و چربی خون( تری گلیسیرید) می شود و ترشح انسولین را افزایش می دهد اما این یافته ها هنوز درمورد انسان هنوز به طور کامل تایید نشده است.

درمان مشکلات گوارشی:

سوزش سر دل یا به اصطلاح ترش کردن، یکی از مشکلات شایع گوارشی در بین بسیاری از افراد است. در این حالت که به طور دقیق تر ریفلاکس معده نامیده می شود، با برگشت اسید معده به درون مری حس ناخوشایندی به انسان دست می دهد. عسل با پوشاندن مری و معده، برگشت اسید معده و ترش کردن را کاهش می دهد.

کاهش زمان اسهال:

یکی دیگر از مزایای استفاده از عسل، درمان اسهال است. عسل باعث افزایش مصرف پتاسیم و آب می شود که در زمان اسهال مفید است. همچنین عسل می تواند با عوامل بیماری زایی که باعث اسهال می شوند مبارزه کند و باعث ایجاد اختلال در عملکرد آنها شود.

سایر فواید عسل برای سلامتی بدن انسان:

به ناچار در ادامه به ذکر مختصر چند خاصیت دیگر این شیرین کننده طبیعی می پردازیم. از این موارد می توان به بهبود سلامت قلب، کمک به کاهش وزن، درمان حالت تهوع، رفع اضطراب،  بهبود خواب، درمان ناراحتی چشم، درمان بیماری های دهان و دندان، درمان آسم، بهبود عفونت های قارچی، رفع مشکلات سینوسی، تنظیم کلسترول خون، منبع غنی آنتی اکسیدان،  مبارزه با انواع خاصی از سرطان، درمان استسقا، درمان سنگ کلیه، درمان روماتیسم و… اشاره کرد.

خواص عسل برای پوست و مو

عسل علاوه بر فواید بسیاری که برای سلامتی اندام ها و ارگانهای بدن انسان داراست، یک ماده موثر در محصولات زیبایی و مراقبت از پوست و مو نیز به شمار می رود.  بعضی از انواع عسل به عنوان ضدعفونی کننده موضغی در ژل های پوستی، کرم ها، پانسمان زخم ها و سایر محصولات دارویی برای درمان های پوستی استفاده می شود. طرفداران مراقبت از پوست و مواد آرایشی طبیعی، گاهی روشهایی مثل استفاده از عسل روی جوشها و خشکی لبها یا رقیق کردن عسل و استفاده به عنوان محلول شستشو جهت براق کردن موها را توصیه می کنند. در ادامه با برخی مزایای عسل برای مراقبت و سلامتی پوست و مو آشنا می شویم.

جلوگیری از پیری زودرس:

پوست یکی از مهمترین بخش های بدن انسان است که مراقبت و رسیدگی به آن نقش مستقیمی با ظاهر انسان دارد. با افزایش سن و ظهور چین و چروک ها، خیلی از افراد به دنبال راه های طبیعی و یا شیمیایی برای رفع و یا به تاخیر انداختن پیری پوست می شوند. عسل می تواند راه مطمئنی برای این منظور باشد. عسل یک مرطوب کننده طبیعی است و از آنجاکه خاصیت آبرسانی دارد از پیری زودرس جلوگیری می کند.

خاصیت لایه برداری پوست:

عسل با از بین بردن سلول های مرده پوست و نابود کردن باکتری های سطح پوست، منجر به لایه برداری پوست می شود.

ضد التهاب:

عسل با خاصیت ضد التهابی خود در درمان زخم ها و خراش ها تاثیر به سزایی دارد. این ماده شیرین و غنی از خاصیت، زخم ها را به تدریج از بین میبرد و به بهبود و جلوگیری از عفونت در زخم های پوستی، سوختگی و… از جمله زخم های جراحی، زخم پای دیابتی و انواع زخم های پا کمک می کند.

درمان مشکلات مربوط به مو :

عسل بسیاری از مشکلات مربوط به پوست سر و مو را کاهش داده و یا درمان می کند. خاصیت ضد باکتریایی و ضدقارچی و همچنین ویژگی مرطوب کننده بودن عسل، در درمان خارش پوست سر و رفع شوره سر موثر است. ضمنا عسل باعث نرم شدن موها شده و در رشد موها نیز تاثیر مثبت دارد.

سایر خاصیت های عسل برای پوست و مو:

می توان به مواردی از قبیل بهبود سلامتی ناخن ها، نرم کردن خشکی لبها، از بین بردن زگیل های پوستی، سفید کردن پوست، نرم کردن دست ها، درمان آکنه، جلوگیری از ریزش مو، رفع تبخال، کمک به درمان اگزما، موثر در رفع لک و پیس و… اشاره کرد.

عوارض جانبی عسل  

مهمترین نکته در مصرف عسل، عدم تغذیه نوزادان زیر 12 ماه با عسل است چراکه منجر به مسمومیت بوتولیسم می شود و خطرات متعددی از جمله فلج کردن عضلات تنفسی و یا حتی مرگ را به دنبال دارد. معمولا عسل برای افراد بالای یک سال درصورتیکه مشکلات حساسیت و آلرژی نداشته باشند مانعی ندارد. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی هستند، همچنین افراد مبتلا به دیابت، بهتر است قبل از مصرف عسل با پزشک خود مشورت کنند.

عسل را از کجا بخریم؟

بهتر است خرید عسل طبیعی از یک زنبوردار محلی خریداری شود. عسل های محلی مستقیم از کندو به دست مصرف کننده می رسند اما عسل های موجود در سوپرمارکت ها و بازار حتی آنهایی که به گفته فروشندگان عسل خالص و 100% هستند ممکن است به شدت گرمادیده و پاستوریزه شده باشند و یا با شیرین کننده های ارزان مثل شربت تولید شده باشند. طبیعی است عسل مرغوب، عسل خام است و فیلتر کردن عسل، گرده های مفید و سایر مواد طبیعی و پرخاصیت عسل را از بین میبرد.

نتیجه گیری

عسل یک ماده بالقوه در مکمل ها و داروهایی است که برای طیف وسیعی از بیماری ها، نظیر انواع خاصی از سرطان، اسهال، آسم، بیماری های لثه، بیماری های قلبی، عفونت های قارچی، دیابت نوع 2، بیماری های پوستی و…به کار می روند.

عسل، این ماده غذایی طبیعی که به شکل پیچیده ای توسط زنبورها در نظام خلقت با نظم خاصی در طول تاریخ تولید می شده است، دارای گنجینه ای از خواص است که بسیاری از ما با وجود در دسترس بودن، از آن غافل هستیم. در این مقاله صرفا گوشه ای از خواص عسل که تاکنون با پژوهش های محققان برای بشر به اثبات رسیده است بیان گردید. بهتر است برای بهره مندی بیشتر از این کیمیای طبیعت ازین پس عسل را با شکر که یک شیرین کننده مصنوعی به شمار می رود، جایگزین کنیم. شکر علاوه بر تحمیل کالری اضافی بر بدن، بدون هیچ فایده ای، باعث افزایش وزن، افزایش خطر ابتلا به فشار خون، دیابت و… می شود. اما عسل، بدون عوارض منفی ذکر شده برای شکر، یک شیرین کننده طبیعی با دنیایی از خواص برای سلامتی بدن انسان در پهنای گیتی از ازل تا ابد وجود داشته و دارد. . هرچند همچنان یک شیرین کننده است و باید در مصرف آن احتیاط کرد.