توضیحات

خواص بارهنگ:

نامهای رایج:

بارهنگ کبیر، بارتنگ، لسان الحمل، لسان الحمل کبیر.

Plantain, Plantago major, Great plantain.

قسمت های دارویی:

برگ های خشک شده و به ندرت برگ های تازه

خصوصیات ظاهری:

گیاهی از خانواده Paintaginaceae چند ساله علفی و خودرو، به بلندی ۱۰ تا ۴۵ سانتی متر و بدون ساقه است. برگ های آن تخم مرغی، پهن، ضخیم، دراز و سبز و دارای سه تا نه رگبرگ کاملا مشخص صاف یا پوشیده از کرک است که به شکل گروهی، مستقیما از ریشه، از خاک بیرون می آیند. گل های آن به صورت خوشه ای و در انتهای پایه ای گرز مانند ظاهر می شوند. میوه آن دارای دو خانه است و در هر خانه چهار تا هشت دانه تخم مرغی کوچک مدور و سیاهِ مایل به بنفش به چشم می خورد.

طبیعت:

سرد و خشک است.

ترکیبات شیمیایی:

بارهنگ حاوی موسیلاژ و گلوکوزیدی به نام اوکوبین است.

خواص درمانی و موارد مصرف برگ بارهنگ:

1- پنجاه تا صد گرم از آن را در یک لیتر آب دم کنید و هر صبح و ظهر و شب یک فنجان از صاف کرده آن را بنوشید. تب بر و آرام بخش و مدر و معرق و همچنین ضد روماتیسم است. برای معالجه قولنج و مالاریا و تسکین سرفه و آسم برونشیتی مفید است. برای رفع اختلالات کلیه و بیماری های مثانه و سوزاک مؤثر است. موجب قطع خونریزی می شود، در درمان سل و خونریزی سینه و قرحه ریه مؤثر است.

2- آب جوشانده آن را با عسل شیرین کرده، در سه نوبت، روزی سه فنجان، میل کنید. از ترش کردن و سوزش و سنگینی معده جلوگیری می کند، درد معده را تسکین می دهد و کم خونی را درمان می کند.

3- آن را با عدس بپزید و بخورید؛ برای درمان استسقای گرم نافع است.

4- آن را با عدس و نمک بپزید و با سرکه بخورید، اسهال خونی را برطرف می کند.

5- روزی دو بار، هر دفعه یک مشت از تازه آن را، پس از تمیزکردن، بکوبید و ضماد کنید؛ زخم واریس و انواع سوختگی را درمان می کند، زخمها و جراحات و نقاط ملتهب را بهبود می بخشد. برای قطع خونریزی و التیام زخمهای مزمن و معالجه عقربک مؤثر است. جوش ها و ناراحتی های پوستی و ورم صورت، که در اثر آبسه و پیله دندان ایجاد شده باشد، را درمان می کند.

6- از داغ کرده آن می توان برای پاک کردن برفک دهان بچه ها استفاده کرد.

7- اگر تازه آن را چند ساعت در آب جوش قرار دهید و بعد روی زخم ها بگذارید، سبب تسریع التیام زخم می شود.

8-  بیست گرم از خشک آن را در نیم لیتر آب، سه دقیقه، بجوشانید و پانزده دقیقه دم کنید. بعد، صاف کرده آن را روزی سه بار در گلو قرقره کنید، گرفتگی صدا را برطرف و گلودرد را درمان می کند.

9- اگر بارهنگ را بپزید، بعد له کنید و روی موضع قرار دهید و مدام آن را تجدید کنید، سودای دردناک را، حتی اگر چرکین شده باشد، درمان می کند.

10-  ده گرم از خشک آن را در یک لیوان آب جوش، بیست دقیقه، دم کنید. بعد، با آب صاف کرده آن چشم را بشویید، قرمزی چشم را برطرف می سازد، ورم چشم را از بین می برد، چسبندگی پلک های را برطرف می کند، اگر چیزی در چشم رفته باشد، آن را خارج می کند.

11-  کشیدن آب تازه آن در بینی سبب التیام زخمها و شقاق (ترک، شکاف) مخاط بینی می شود و از خون دماغ جلوگیری می کند.

12-  آب تازه آن را بگیرید و روزی چند بار در دهان بمالید و مضمضه کنید، زخم های داخل دهان را بهبود می بخشد.

خواص درمانی و موارد مصرف تخم بارهنگ:

1- آن را دم کنید و بعد آب و دانه را با هم بخورید؛ زخمهای دستگاه گوارش را التیام می بخشد، سینه را نرم می کند و در درمان بیماریهای ریه و آسم مؤثر است. خون موجود در اخلاط را رفع می کند، تونیک و محرک است، از برگرداندن غذا جلوگیری می کند، برای رفع اختلالات کلیه از آن استفاده می شود و تقویت کننده کلیه و کبد و طحال است.

2-  لعاب آن را بخورید و با عصاره آن تنقیه کنید؛ برای درمان زخم های روده و قطع خون بواسیر مؤثر است.

3-  هر روز صبح و عصر، و هر بار یک قاشق از آن را با شربت زرشک مخلوط کنید و بخورید. خون داخل ادرار، که از ضعف جگر باشد، را برطرف می سازد.

4-  آن را با ریشه تمیز و نیم کوب شده ختمی، به اندازه مساوی، بجوشانید. بعد آب صاف کرده آن را بنوشید. اسهالی که از رطوبت و بلغم باشد را رفع می کند.

5-  آن را دم کنید و آبش را با روغن بادام شیرین مخلوط کرده، بنوشید. دل پیچه را درمان می کند.

6-  هر روز، سه بار، صورت را با آب جوشانده آن بشویید، لک های قهوه ای صورت را برطرف می سازد.

7-  مالیدن لعاب آن به اعضای سوخته با آتش یا مواد شیمیایی، نظیر اسیدها و بازها، بهبودی عضو سوخته را تسریع و تسهیل کرده، سبب کاهش سوزش زخم می شود.

خواص درمانی و موارد مصرف ریشۀ بارهنگ:

1- خوردن عصاره آن تب گرم را کاهش می دهد.

2- پنجاه تا صد گرم از آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و هر صبح و ظهر و شب یک فنجان از آب صاف کرده آن را بنوشید. قابض و آرام بخش و تب بر است، خون را تصفیه می کند، برای بهبود اسهال ساده مفید است. در مورد تحریکات در نزله های مزمن و آسم مرطوب اثر آرام بخش دارد.

3-  آب ریشه و آب برگ بارهنگ را مخلوط کرده، در دهان مضمضه کنید؛ برای کاهش ورم مخاط دهان و تسکین درد دندان مفید است.

4-  عصاره تازه آن را گرفته، در گوش بچکانید، برای کاهش درد گوش ناشی از حرارت مؤثر است.

5- آب جوشانده آن را در دهان نگه دارید، درد دندان را تسکین می دهد و لثه را تقویت می کند.

منبع: برگرفته از کتاب چهال گیاه، فواید و خواص درمانی نوشته دکتر محمد دریایی